Levensmiddelen zijn producten die bedoeld zijn om door mensen te worden geconsumeerd. Daaronder vallen ook voedingssupplementen. Voedingssupplementen zijn geconcentreerde bronnen van één of meerdere stoffen. Ze zijn bedoeld als aanvulling op de voeding.

In de Europese Claimsverordening staat vastgelegd hoe het precies zit met voedings- en gezondheidsclaims op alle levensmiddelen. Dat betekent dat deze regelgeving van toepassing is op zowel voedingssupplementen als ‘normale’ levensmiddelen.

De officiële definitie?

“Een claim die stelt, de indruk wekt of impliceert dat er een verband bestaat tussen een levensmiddelencategorie, een levensmiddel of een bestanddeel daarvan en de gezondheid.”

De simpele definitie?

“Alle uitingen waarmee je suggereert dat je product iets doet voor de gezondheid.” Dat hoeft niet perse tekst te zijn, maar het kan bijvoorbeeld ook om een plaatje, een logo of een symbool gaan. Je kunt zeggen dat je product goed is voor de spieren of je kunt een plaatje van spieren afbeelden op je product. Beide uitingen zijn gezondheidsclaims en moeten dus voldoen aan de geldende wet- en regelgeving.

Ook feitelijke informatie is vaak een gezondheidsclaim. Zo is het bijvoorbeeld een feit dat collageen van nature voorkomt in je gewrichten, maar tegelijkertijd is die informatie ook een gezondheidsclaim. Je suggereert immers een bepaald verband tussen het nutriënt collageen en de gezondheid. En laat dat nou net geen toegestane gezondheidsclaim zijn… Opletten dus!

In de Europese Claimsverordening (Verordening (EG)1924/2006) staat vastgelegd aan welke regels je je moet houden wanneer je gezondheidsclaims voor levensmiddelen maakt. Een voedingssupplement is ook een levensmiddel, dus deze verordening is ook op supplementen van toepassing.

De Europese Commissie (EC) heeft bepaald welke gezondheidsclaims zijn toegestaan. Dit zijn de zogenaamde geautoriseerde gezondheidsclaims. De EC heeft dit gedaan op basis van opinies van de European Food Safety Authority (EFSA). De toegestane gezondheidsclaims zijn gebundeld in Verordening 432/2012. Je kunt ook het Health Claim Register gebruiken of de Claimsdatabase van de Keuringsraad KOAG/KAG.

Het maken van gezondheidsclaims kent een aantal haken en ogen. Zo moet de claim op de juiste manier verwoord worden en moet je product voldoende hoeveelheden van de juiste stoffen bevatten om een bijbehorende gezondheidsclaim te mogen maken.

Bijvoorbeeld: je hebt een voedingssupplement met magnesium, en wilt vertellen wat het voor je spieren kan doen. Je supplement moet dan tenminste 15% van de referentie-inname van magnesium per dagdosering bevatten. Dan mag je bijvoorbeeld zeggen dat magnesium het behoud van soepele spieren ondersteunt. Maar je mag niét zeggen dat magnesium bij spierkrampen helpt. Die laatste claimsbewoording past niet in de toegestane context van voedingssupplementen.

Over sommige gezondheidsclaims heeft de Europese Commissie nog geen besluit genomen. Ze staan al jarenlang op ‘on-hold’. Het gaat om claims op zogenaamde ‘botanicals’, of kruiden. Denk bijvoorbeeld aan valeriaan dat de nachtrust zou ondersteunen of echinacea dat goed is voor de weerstand.

Zolang ze nog op on-hold staan, kunnen ze gebruikt worden. Maar ook hier gelden bepaalde voorwaarden. Zo moet er een speciale disclaimer gebruikt worden (‘evaluatie gezondheidsclaim is lopende’), en er moet voldoende van het ingrediënt in je product zitten.

Het kan nogal een uitzoekwerkje zijn om erachter te komen welke on-hold claims eventueel geschikt kunnen zijn voor jouw product. Je kunt er de Access database van de EFSA voor downloaden. Uiteraard kan Care & Comply ook exact voor je uitzoeken wat wel en niet is toegestaan.

Een hele belangrijke vraag. Want (per ongeluk) medische claims gebruiken op je levensmiddel of voedingssupplement, kan flinke boetes opleveren.

Medische claims gaan over het voorkomen, behandelen of genezen van een ziekte. Ze richten zich dus op mensen die niet volledig gezond zijn, en dat willen veranderen. Het is verboden om medische claims te maken voor voedingssupplementen en andere levensmiddelen.

Gezondheidsclaims zijn voor deze producten, onder bepaalde voorwaarden, wel toegestaan. De vuistregel voor gezondheidsclaims, is dat ze bedoeld zijn voor mensen die al volledig gezond zijn, en ondersteuning willen om dat zo te houden.

Voorbeelden van gezondheidsclaims:

• Vitamine C ondersteunt de weerstand.

• Magnesium helpt bij het behoud van sterke en soepele spieren.

• Vitamine D speelt een rol bij de botaanmaak.

Voorbeelden van medische claims:

• Vitamine C ondersteunt bij griep.

• Magnesium helpt tegen spierkrampen.

• Vitamine D vermindert het risico op osteoporose.

De officiële definitie?

“Een claim die stelt, de indruk wekt of impliceert dat een levensmiddel bepaalde heilzame voedingseigenschappen heeft die zijn toe te schrijven aan:

• de energetische waarde (calorische waarde) die het

  • levert,

  • in verlaagde of verhoogde mate levert, of

  • niet levert, en/of

• de nutriënten of andere stoffen die het

  • bevat,

  • in verlaagde of verhoogde hoeveelheid bevat, of

  • niet bevat.”

De simpele definitie?

“Alle uitingen die suggereren dat een product bepaalde voordelen heeft door de (hoeveelheid) stoffen die het bevat of juist niet bevat.”

Voorbeelden van voedingsclaims:

• Bevat vitamine D

• Een bron van vezels

• Light

• Suikervrij

• Eiwitrijk

In de Europese Claimsverordening (Verordening (EG)1924/2006) staat vastgelegd aan welke regels je je moet houden wanneer je voedingsclaims voor levensmiddelen maakt. Een voedingssupplement is ook een levensmiddel, dus deze verordening is ook op supplementen van toepassing.

De Europese Commissie (EC) heeft bepaald welke voedingsclaims zijn toegestaan, ze staan in de bijlage van de Claimsverordening. Dit zijn de enige toegestane voedingsclaims. Staat je voedingsclaim niet in de verordening, dan betekent dat dus dat je ‘m niet mag maken.

Staat de claim wel in de lijst, dan mag je ‘m gebruiken. Maar je moet wel een aantal zaken in de gaten houden. Zo moet de claim op de juiste manier verwoord worden en moet je goed uitrekenen of je product de voedingsclaim mag maken. Elke voedingsclaim kent namelijk zijn eigen voorwaarden.

Voorbeeld:

Heb je een product met vezels? Dan wil je daar misschien wel iets over communiceren. Bevat je product minstens 3 gram vezels per 100 gram of minstens 1,5 gram vezels per 100 kcal? Dan mag je claimen dat het product een ‘bron van vezels’ is.

Bevat het product zelfs 6 gram vezels per 100 gram of 6 gram vezels per 100 kcal? Dan mag je een stapje verder gaan, en zeggen dat je product ‘rijk aan vezels’ is.

Voor voedingssupplementen wordt er niet gekeken naar de hoeveelheid vezels per 100 gram of 100 kcal, maar naar de hoeveelheid vezels per dagdosering. Is die minstens 3 of 6 gram, dan mag je respectievelijk de claim ‘bron van vezels’ en ‘rijk aan vezels’ maken.

Bij Care & Comply staat Verordening 1924/2006 centraal. Dit wordt ook wel de Claimsverordening genoemd. De verordening bevat regels voor zowel voedingsclaims (zoals ‘rijk aan vitamine C’) als gezondheidsclaims (zoals ‘vitamine C is goed voor het immuunsysteem’). Maar je moet nog meer regels in de gaten houden. Hieronder volgt een overzicht van een aantal (maar niet alle) belangrijke wetten, verordeningen, richtlijn en gedragscodes.

• Regels voor het etiketteren van levensmiddelen:

  • Verordening 1169/2011, ook wel de FIC (Food Information to Consumers) genoemd, legt regels vast over het etiketteren van levensmiddelen en welke verplichte vermeldingen daarbij horen. Denk bijvoorbeeld aan ingrediënten en allergenen. Je hebt ‘m ook nodig voor het maken van voedings- en gezondheidsclaims, omdat hierin wordt bepaald wat een ‘significante hoeveelheid’ van vitaminen en mineralen is — een belangrijke voorwaarde voor veel claims.

• Regels voor voedingssupplementen:

  • Richtlijn 2002/46 bevat specifieke regels en eisen voor voedingssupplementen. Zo wordt het verbod op medische claims benadrukt en kun je hierin vinden welke specifieke vormen of verbindingen van vitaminen en mineralen zijn toegestaan.

  • Warenwetbesluit Voedingssupplementen is een Nederlandse aanvulling op de Europese Richtlijn 2002/46 die hierboven genoemd wordt. In dit Warenwetbesluit (ook wel WWB) worden o.a. verplichte vermeldingen opgelegd, waaronder een vermelding dat voedingssupplementen niet als substituut voor een gevarieerde voeding worden gebruikt, en een waarschuwing dat voedingssupplementen buiten bereik van jonge kinderen moeten worden bewaard.

  • Warenwetbesluit Kruidenpreparaten bevat onder meer een lijst van verboden stoffen, planten en schimmels die niet mogen worden gebruikt in kruidenpreparaten.

• Regels voor novel foods:

  • Verordening 2015/2283 is belangrijk wanneer je gaat werken met zogenaamde ‘nieuwe voedingsmiddelen’, ook wel ‘novel foods’ genoemd. Een novel food is een levensmiddel dat vóór 15 mei 1997 nog niet in significante mate binnen de EU werd geconsumeerd. De Europese Commissie moet deze levensmiddelen eerst beoordelen op o.a. veiligheid, voordat ze op de markt mogen komen. Je kunt de status van novel foods controleren in de EU Novel Food status Catalogue.

• Regels voor reclame maken voor voedingssupplementen:

  • Code voor de Aanprijzing van Gezondheidsproducten (CAG). Binnen de Nederlandse zelfregulering zijn aanvullende regels vastgelegd voor het maken van reclame voor gezondheidsproducten (hieronder vallen ook voedingssupplementen). Er staat bijvoorbeeld in vastgelegd dat je niet mag overdrijven over de eigenschappen van je product en dat je het product ook niet (in)direct mag laten aanbevelen door een wetenschapsbeoefenaar of een beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg (denk aan een arts, diëtist of drogist). De CAG is vastgelegd als ‘bijzondere code’ in de Nederlandse Reclame Code (NRC) en daarmee bindend voor heel Nederland.

• Regels voor social media- en influencer marketing:

  • Reclamecode Social Media & Influencer Marketing (RSM). Deze bijzondere code uit de NRC bevat regels over reclame via social media en influencers. Er staat bijvoorbeeld in wanneer je een samenwerking moet vermelden en op welke manier.